Քաղաքական Ինքնութիւնը՝ Աղէտին Դէմ

Image may be NSFW.
Clik here to view.

ՌԱԶՄԻԿ ՇԻՐԻՆԵԱՆ

Հաւանաբար տարիքիս բերումով, երբ շուրջս նայիմ, երեխաներ կը տեսնեմ:
Երեխաներ՝ քաղաքական, մշակութային, կրթական ասպարէզներու մէջ, պետական թէ կուսակցական, կազմակերպական թէ անհատական մակարդակներու վրայ: Յետոյ, բնականաբար, կ՛եզրակացնեմ, որ տակաւին երկար ճամբայ ունինք մենք մեր դիմագիծին հետ հաշտուելու, քաղաքականանալու եւ մեր ազգային-մշակութային ինքնութիւնը կերտելու:

«Քաղաքականութիւնը կարելիին արուեստն է», ըսած է անգէտ մը, եւ մենք այդ տրամաբանութիւնը շալկած՝ կը քալենք Սփիւռքի եւ Հայաստանի մէջ: Բնական է, որ տակաւին ճամբայ ունինք քաղաքականութիւնը մենք մեզմով հասկնալու, մեր կենցաղին մէջ, առանց արտաքինին յենելու, տրամաբանութիւն ընդօրինակելու եւ դիւանագիտութիւն կիրարկելու: Տակաւին ճամբայ ունինք անդրադառնալու, որ հայկական արեւելումով քաղաքականութիւնը մեզի համար մարդկային յարաբերութիւններու ամէնէն ազնիւ գիտութիւնն է, եւ այդ յարաբերութիւններուն մէջն է որ, ի վերջոյ, հայը կը յղկուի հայուն հանդէպ:

Հաւանաբար, նաեւ, ժամանակն է ընդունելու, որ Սփիւռքի մեր տարիքը ինքնաճանաչման բաւարար կեանք եղած է արդէն: Հարիւր տարուան երկար ճամբայ ունեցած ենք, հասնելու համար այն բարձունքին, ուրկէ Ցեղասպանութիւնն իսկ դադրած է այլեւս մարդկային դժբախտութիւն ըլլալէ: Անիկա սկսած է ներկայանալու գոյութեան եւ ապրումի պահանջով, գերագոյն ինքնութեան կերտումով, պատկանելիութեան գաղափարով ու ազգային ինքնաճանաչման զգացումով: Այս տարիքին մէջ, հայ անհատը վերջապէս կը հասկնայ, որ սրբադասուած նահատակներու կտակը՝ վերապրելու եւ նորապրելու, կառուցուելու եւ հայկական արեւելումը բնականացնելու պատգամ է խորքին մէջ:

Դժբախտաբար, սակայն, այս տարիքը տակաւին բաւարար չէ եղած հասկնալու համար, որ արեւմտեան քաղաքակրթութիւնը ցարդ այդքան չէ մարդկայնացած՝ ցեղասպանութիւն դատապարտելու եւ անոր առաջքը առնելու համար: Տակաւին հոն կը մնայ մեր կիզակէտը, հոն կաղապարուած ենք, այդ քաղաքակրթութեան մէջ, որ մեր յոյսի, ակնկալութիւններու եւ սպասումներու ծուղակը եղած է:

Դիւանագիտութեան այս դասաւորումը որքա՛ն ալ փորձենք իմաստաւորել, վերջին հաշուով՝ անհեթեթ դուրս կու գայ, անկապ մեր քաղաքականութենէն: Ցեղասպանութեան աղէտն է, որուն դիմաց ամէն հայ անհատ կ՛անճրկի ու կը ստիպուի իրականութենէն զիջելու, անջատուելու իր բնավայրէն՝ ինքզինք անհեթեթին հետ հաշտեցնելու համար:

Ինչո՞ւ հայը, իր քաղաքական կեանքէն օտարացած՝ պահանջատէր պէտք էր ըլլար: Մեր ժողովուրդի կեանքին մէջ ի՞նչ դասաւոում է ասիկա: Մեր քաղաքական մտածողութեան բառամթերքին մէջ ինչո՞ւ տակաւին գոյութիւն պիտի ունենան «աշխարհին յիշեցնել», «արդարութիւն պահանջել» կամ «յիշել» ու «պահանջել» ստրկամտացած արտայայտութիւնները: Ինչո՞ւ անգէտի մը խեղճ տեսանկիւնը տակաւին պիտի իշխէ քաղաքական մեր մտածողութեան վրայ: Ինչո՞ւ տակաւին հայու հոգիի խորքը կուտակուած պիտի մնայ աղերսը ու պահանջի պիտի թարգմանուի: Այս անհուն խեղճութիւնը հաւանաբար մեր հանգիստին համար է, ինքնահամոզում մը: Նաեւ՝ քաղաքական մեր հիմնահարցերը պարզապէս հայկական արեւելումէն շեղելու, քարոզչական նիւթի վերածելու ու չնչին արձագանգներով շոյուելու, յաղթանակներ երգելու եւ ցուցադրամոլ մեր սովորութիւնները գոհացնելու:

Ցեղասպանութեան հարուածին տակ, հայը ստիպուած եղած է իր քաղաքական գիտակցութիւնը կորսնցնելու եւ կորսուած գիտակցութեամբ դիւանագիտութեան մէջ խօսակից փնտռելու: Երեխաներու մտայնութիւնն է, վերջին հաշուով, որուն մէջ տակաւին առիթներ կ՛որոնենք՝ դիւանագիտական յարաբերութիւններ մշակելու: Սակայն, պէտք է ընդունինք, որ հարիւր տարին բաւարար է կերտելու այն, որ ուժեղ անհատականութիւնն է հայուն, եւ ապրելու քաղաքականացած այն իրականութիւնը, ուր հայը, հայրենիքը, մշակոյթը եւ պատկանելիութեան ամուր գիտակցութիւնը միաձուլուած կը կատարելագործեն հայուն կեանքը: Այս գիտակցութեան մէջ է, որ ամէն հայ անհատ իր աստուածականացած գերագոյնը կ՛ապրի: Եթէ մեր նահատակները սրբադասուած են, ապա ապրող հա՛յն է, որ պէտք է աստուածականանայ՝ քաղաքական իր գոյատեւումին համար:

Ամէն հայ անհատ ինքն իր աստուածն է արդէն, հայրենի գիւղերէն մինչեւ Բաղրամեան պողոտայ:

Այլապէս, կարելի չէ բացատրել հայու ուժական կենցաղը՝ ազգի հոգիին մէջ խարսխուած: Այդպէս կ՛ապահովուի ինքզինք կատարելագործած անհատականութեան մը դիրքը իր ազգին մէջ ու տեղաւորուած կայուն կենցաղը՝ առանց դիւանագիտական մուրացիկ կեցուածքներու:

Հայուն միակ յեղափոխական մտածումը քաղաքականութիւնը ձերբազատել է դիւանագիտութենէն, զեղչել դիւանագիութիւնը մեր մտածողութեան դարակէն ու խարսխուիլ քաղաքականութեան մէջ, որովհետեւ հո՛ն է հայուն միակ իրական կենցաղը: Հոն է, որ քաղաքականութիւնը կը թափանցէ ժողովրդական լայն զանգուածներու մէջ եւ կը դառնայ անոնց սեփականութիւնը եւ անոնց յառաջդիմութեան երաշխիքը:

Պէտք է յուսանք եւ հաւանաբար ընդունինք, որ փողոց իջած հայրենի երիտասարդ զանգուածը մերժած է արդէն դիւանագիտութիւնը ու քաղաքականութեան արժէքին կառչած պահանջներ կը ներկայացնէ: Դժբախտաբար, սակայն, երիտասարդութիւնը կը տուայտի իր տագնապներուն մէջ, որովհետեւ քաղաքականանալու հայկական ջիղը չէ գտած տակաւին: Իրականութիւն մըն է ասիկա, որուն համար հայ քաղաքական միտքը իր անհատական թէ կուսակցական արտայայտութիւններով, ներսէն թէ դուրսէն, գործունէութեան լայն տարածք մը ունի մշակելիք:

Արդէն դառն փորձառութիւն ունեցած ենք եւ սուղ գին վճարած ենք գիտնալու համար, թէ աշխարհը կը քալէ քաղաքական գործունէութեան եւ ոչ թէ դիրքերու արահետներէն: Դժբախտաբար, իմ կարողութիւններս չեմ օգտագործած բարձր պահելու համար մեր ժողովուրդի գիտակցութիւնը այս գետնին վրայ: Հետեւաբար, տուժած է մեր քաղաքականը: Ժամանակ վատնած ենք դիւանագիտութեան հետ, առանց պուտ մը խելք ունենալու այդ մարզին մէջ, եւ մէջտեղ եկած են ցուցամոլ ու դիրքամոլ մեր սովորութիւնները:

Վերջին հաշուով, շատ բան չունինք ընելիք դիւանագիտութեան մէջ: Արդէն կորսնցուցինք Հալէպով, Դամասկոսով կամ Քեսապով մտահոգուելու առիթը: Ժամանակն է, որ քաղաքական գիտութեամբ մեր տունը կարգի բերենք, այլապէս՝ դուրսի հարուածը շատ ուժգին կրնայ ըլլալ: Ցեղասպանութիւնը իր 21րդ դարու ոճով կը սպառնայ մեզի: Հետեւաբար, ժամանակն է, որ մեր ուշադրութիւնը կեդրոնացնենք մեր քաղաքականութեան վրայ՝ հայրենի ենթակառոյցէն մինչեւ պետական կառոյցները, որպէսզի կարենանք դիմագրաւել յաջորդ աղէտը: