ԽՄԲԱԳՐԱԿԱՆ «ԴՐՕՇԱԿ»Ի
Ընդդիմադիր քառեակի վերջին միասնական նիստից յետոյ կողմերը յայտարարեցին, թէ ընթացիկ տարուայ Հոկտեմբերին նախատեսուող հանրահաւաքին, ինչպէս եւ վերջինիս հետեւող հանրահաւաքներին ՀՅԴն չի մասնակցի: Հանրահաւաքներ նախաձեռնող եռեակի ներկայացուցիչները կորեկտ կերպով յայտարարեցին, թէ յարգում են Դաշնակցութեան դիրքորոշումը եւ պարզաբանեցին, թէ սա չի նշանակում, որ աւարտւում է չորս ուժերի համագործակցութիւնը: Նոյն ուժերի ներկայացուցիչներն իսկ, որպէս Դաշնակցութեան չմասնակցելու հիմնաւորում լուսաբանեցին, թէ պատճառը ՀՅԴի դրական դիրքորոշումն է սահմանադրական բարեփոխումների նկատմամբ:
Առանց մեկնաբանութեան էլ դժուար չէ ենթադրել, որ գալիք հանրահաւաքների ժամանակ կազմակերպիչները դէմ են արտայայտուելու սահմանադրական բարեփոխումներին (ինչը բաւական ժամանակ արդէն իսկ անում են ամենակոշտ ձեւով) եւ այդ պարագայում անհասկանալի, եթէ չասենք անհեթեթ, պէտք է լինէր նոյն հանրահաւաքում օրակարգային հիմնական մէկ հարցում հակառակ դիրքորոշում ունեցող կողմերի մասնակցութիւնը: Ինչպէս ասուեց հանրահաւաքի կողմնակիցները դիմացինի նկատմամբ պարկեշտ կեցուածքով ներկայացրեցին խնդրի էութիւնը:
Բայց մենք սխալուած կը լինէինք, կամ թէ բարոյապէս փոխուած պէտք է լինէին մեզ վաղուց լաւ ծանօթ ուժերը, եթէ այս «ջենթլմենական» պահուածքը պահպանուէր մինչեւ վերջ:
Նշուած յայտարարութիւններին անմիջապէս հետեւեցին զանգուածային ցեխարձակումները ՀՅԴի նկատմամբ:
Ի հարկէ տեղի ունեցածի համար ո՛չ յուզուել է պէտք եւ ոչ զարմանալ, քանի որ այս գործելակերպը հին է եւ ծանօթ, ինչպէս մեր նորանկախ երկրի ողջ քաղաքական կեանքը:
Ըստ էութեան այս գործելակերպը երբեք էլ չի մոռացուել, այլ երբեմն-երբեմն ժամանակաւորապէս դարդարեցուել է՝ որոշակի տակտիկական նկատառումներով:
Դարձեալ հրապարակ նետուեցին զազրախօսութիւնները, թէ Դաշնակցութիւնը գործարքի մէջ է իշխանութիւնների հետ, թէ Դաշնակցութիւնը դաւաճանեց ընդդիմութեանը, թէ Դաշնակցութիւնը պատրաստւում է կօալիցիա մտնել եւ այլն:
Ամէն մարդ, որ քիչ թէ շատ յետեւում է քաղաքական գործընթացներին, կարող է յիշել, որ նոյն այս «բացայայտումները» հնչում են տարիներ ի վեր, ու թէեւ ժամանակն ապացուցում է դրանց սնանկութիւնը, բայց նոյն ուժերը, նրանց ծառայող գրչակներն ու լրատուամիջոցները շարունակում են նոյն երգը երգել, հաւանաբար առաջնորդուելով «նպատակն արդարացնում է միջոցները» կարգախօսով:
Ինչ վերաբերում է դաւաճանութեանը, ապա դարձեալ ամենազօր յիշողութեանը դիմելով կարելի է փաստել, թէ մասնաւորապէս սահմանադրական բարեփոխումների անհրաժեշտութեան վերաբերեալ ովքեր են խօսել, ովքեր են սկզբունքների հարցում հետեւողական մնացել եւ ովքեր են դաւաճանել, առաջին հերթին, իրենք իրենց:
Միաժամանակ նոյն այս խնդիրը եւս մէկ ցայտուն օրինակ է այն բանի, որ Դաշնակցութիւնը անցնող տարիների ընթացքում ետ չի կանգնել իր ոչ մի քաղաքական պահանջից, առաւել եւս 180 աստիճանով չի փոխել սկզբունքները:
Ինչ վերաբերում է ընտրած ճանապարհին, ապա կայ երկու յստակ մօտեցում. մենք ի՞նչ ենք ուզում փոխել այս երկրում՝ նախագահ անձի՞ն՝ մէկ այլ անձով, թէ արատաւոր համակարգը: Փորձենք հասկանալ հասարակութեան փափաքը՝ Սերժ Սարգսեանի աթոռին Լեւոն Տէր Պետրոսեանին, Գագիկ Ծառուկեանին, Րաֆֆի Յովհաննիսեանին կամ ուրիշ ոչ անյայտ որեւէ անձի տեսնե՞լն է, թէ քաղաքական բարեփոխումն է, որպէսզի այս երկրում ցանկացած անձ ընտրուի օրինական ճանապարհով, իշխանութեան թեւերի իրական հաւասարակշռութիւնը փոխարինի անձի մենիշխանութեանը, դատական համակարգը դառնայ անկախ, եւ անպատժելի մարդիկ չլինեն այս երկրում եւ այլն:
Ի վերջոյ սահմանադրական բարեփոխումները մերժելով եւ նախագահի անձի փոփոխութեան հարցը գերխնդիր դարձնելով մենք ո՞ր խնդիրը կը կարողանանք լուծել:
Բոլորն են պնդում, որ անցնող, աւելի քան քսան տարիների ընքացքում, այս երկրում տեղի է ունեցել ընդամէնը անձերի փոփոխութիւն, եւ ո՛չ պետաիրաւական ու ոչ էլ կադրային համակարգի փոփոխութիւններ չեն կատարուել:
Այսքանից յետոյ Դաշնակցութեանը զանազան «խորիմաստ» վերլուծութիւններով վարկաբեկելու փոխարէն կարելի էր ուղղակի խոստովանել, թէ Սերժ Սարգսեանին ուզում ենք փոխարինել «մեր ախպորով», կամ «մեր շէֆով», կամ…
Բայց ի հարկէ, հասկանալի է, որ այս նպատակի մասին չի կարելի միանգամից եւ ուղղակիօրէն յայտարարել, այլապէս ապագայ հանրահաւաքներին, իրենց կամքով, կը ներկայանան միայն դրանց կազմակերպիչները:
Փոխարէնը կրկին գործի է դրուել շանտաժի մեթոդը: Երէկուայ գործընկերոջը վարկաբեկելով պարտադրել դառնալու իրենց խաղի մասնակիցը կամ, այլ խօսքով, կասկածելի հեռանկարով գործակցութեան կցորդը:
Ի հարկէ քաղաքական գործընթացն այն երեւոյթն է, որը նախ եւ առաջ տեսանելի է եւ ապա՝ կոնկրետ խնդիրներն ու նպատակները հնարաւոր չէ երկար ժամանակով քօղարկել: Այնպէս որ այս պղտոր ալիքն էլ իր ճանապարհին պատահած ամէն բան աղտոտելով ի վերջոյ կը հեռանայ եւ կրկին զուլալ ճշմարտութիւնը դուրս կը գայ մակերես:
Յայտնի կը դառնայ նաեւ, թէ որտեղ էր հետապնդւում ընդհանուր եւ որտեղ՝ մասնաւոր շահը: Կարծում եմ ակնյայտ կը դառնայ նաեւ, որ չի կարելի խաղ անել պետականութեան հետ՝ յանուն ջրի երեսին մնալու նպատակի:
Թէեւ ոմանց համար այսօր էլ առաջնորդող է մնում «Նպատակն արդարացնում է միջոցները» կարգախօսը: