ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ
«Ես արդէն սկսել եմ զզուել այս ամէնից։ Մենք երբեք չենք շահի գործը։ Մեր բոլոր թշնամիները սպասում են, որ բոլոր նրանք, ովքեր դեռ յիշողութիւն ունեն, մահանան, եւ այսպիսով կարողանան խնդրից դուրս գալ։ Ո՞ր երկիրն է պաշտպանում Հայ Դատը։ Ո՛չ մէկը։ Ֆրանսիան ճանաչեց այն, ինչ պէտք է ճանաչէր, ոչ աւելին (…)։ Այս ո՞ւր ենք գնում։ Եւ այդ ընթացքում Հայաստանը տառապում է. ամէն օր, օրը օրի Հայաստանը դատարկւում է։ Շատ չի անցնի, երբ Հայաստանը կը դատարկուի, երբ կը դառնայ մի դատարկ խեցի… Ո՞ւմ է դա ձեռնտու։ Ընդամէնը 3 մեծահարուստ աւազակի՞, 3 մաֆիոզի՞։ Իսկ հարիւր հազարաւոր խեղճ մարդիկ ցրուած աշխարհով մէկ… Այս ամէնն ինձ մտահոգում է եւ անհանգստացնում։ Եւ այսքանից յետոյ ոմանք դեռ մնում են կենտրոնացած «ցեղասպանութիւն» բառի վրա՞յ, որը Թուրքիան վիճարկում է (…)։ Հայաստանը լուրջ վտանգի մէջ է, իսկ մարդիկ կենտրոնանում են միայն «ցեղասպանութիւն» բառի վրայ։ Ես չեմ հասկանում, ինչո՞վ է դա օգնելու երկրի առաջընթացին։ Ո՞ւր է մեզ տանում այդ տրամաբանութիւնը։ Բոլոր նրանք, ովքեր ինձ քննադատում են նման մտքեր արտայայտելու համար, որտե՞ղ են նրանք։ Ի՞նչ են նրանք անում Հայաստանին օգնելու համար (…)։ Ես քաղաքական գործիչ չեմ, քաղաքականութիւնից շատ բան չեմ հասկանում, բայց մի բան ես հաստատ գիտեմ. մենք ունենք մի դժբախտ երկրի փոքր կտոր, որը 2րդ անգամ է մահանում։ Իսկ մարդիկ դեռ տերմիններից են խօսում…»։
Զգայացունց այս եւ նմանօրինակ այլ յայտարարութեանց հեղինակը աշխարհահռչակ հայ երգիչ եւ Զուիցերիոյ մօտ Հայաստանի դեսպան Շարլ Ազնաւուրն է, որուն հետ կատարուած ուշագրաւ, այլեւ խնդրայարոյց հարցազրոյց մը, վերջին օրերուն, շրջանառութեան մէջ դրուած է համացանցի վրայ։
Հարցազրոյցը կատարուած է Ֆրանսայի մէջ հրատարակուող «Նուվել տ՛Արմէնի» ֆրանսերէն ամսաթերթի գլխաւոր խմբագիր Արա Թորանեանի կողմէ։ Հայաստանեան armcult.am կայքը հայերէնով վերահրատարակած է հարցազրոյցը՝ «Հայաստանը լուրջ վտանգի մէջ է-Շարլ Ազնաւուր» խորագիրին տակ։
Հարցազրոյցը ըստ երեւոյթին նախերգանք ունի։
4 Սեպտեմբեր 2013ին, ընդհանրապէս հայութեան ձայնը աշխարհին արժանաւորապէս, այլեւ իւրովի ու ինքնատիպ ոճով ներկայացնող մեծատաղանդ հայը հիւրը եղած է ֆրանսական հեռատեսիլի «Vivement Dimanche» հաղորդաշարին, որուն ընթացքին Ազնաւուր խիստ քննադատութիւններ ուղղած է ինչպէս թուրք պետական գործիչներուն, այնպէս եւ հայ քաղաքական միտքի ներկայացուցիչներուն։
Իսկ ֆրանսահայ թերթին տուած հարցազրոյցով՝ Ազնաւուր յայտնապէս վերահաստատած ու աւելիով խստացուցած է իր քննադատութիւնները, որոնք մեծ մասով ընդհանրացումներ են եւ որոնց, կէտ առ կէտ, կ՛արժէ անդրադառնալ տարբեր առիթով։
Այսօրուան մտածումին սլաքը կը կեդրոնանայ թուրք ժողովուրդին եւ թրքական պետութեան միջեւ Ազնաւուրի կատարած զատորոշումին, ինչպէս նաեւ ատկէ բխած եզրայանգումներուն վրայ։
Ազնաւուր համոզումով կը պնդէ, որ՝
- «Ես միշտ լաւն եմ խօսում թուրքերի մասին։ Ես կարծում եմ, որ նրանք հետաքրքիր ժողովուրդ են։ Չկայ ոչ մի թուրքաբնակ հայ, որ ասի, որ չի սիրում թուրքերին։ Հնարաւոր է, որ դուր չգայ նրանց վերաբերմունքը, նրանց քաղաքականութիւնը, բայց ոչ ժողովուրդը՝ որպէս այդպիսին։
- «…Թուրքերի հետ ոչ մի պայմանագիր երբեւէ չի վաւերացուել։ Միշտ լինում է մի այնպիսի պահ, երբ նրանք յետ են կանգնում, եւ այլեւս ոչինչ հնարաւոր չէ անել։ Նրանց ներկայիս ռազմավարական դիրքը նպաստում է այդ տենդենցին։ Նրանք իրենց ուժեղ են զգում եւ հետեւաբար աւելի ու աւելի քիչ են հակուած զիջումների։ Այսպիսով, ի՞նչ անենք։ Ես անձամբ կողմ եմ ոչինչ չանելուն։ Բայց ինձ վրայ այլեւս յոյս մի դրէք… ամենեւին։ Ես զզուել եմ։ Ես չեմ ուզում անիմաստ ջանք թափել։ Թուրքերն այն ժողովուրդն են, որոնց միշտ քարոզել են կեղծ ճշմարտութիւններ։ Նրանց սուտ բաներ են սովորեցրել։ Ուրեմն սկսենք նրանց այդ թիւր տեղեկութիւններից եւ նրանց հակառակը սովորեցնենք»։
Քաղաքական գործիչ ըլլայ թէ ոչ, կամ՝ քաղաքականութենէ շատ բան հասկնայ թէ ոչ, Շարլ Ազնաւուր իր այս ընդհանրացումներով փաստօրէն կ՛արտայայտէ հայութեան բնորոշ մտածելակերպ մը, երբ ընդհանրապէս թուրք ժողովուրդին դէմ թշնամանք չի տածեր, նոյնիսկ համակրանք ցոյց կու տայ, բայց միաժամանակ չի տատամսիր խարանելու թրքական պետութիւնը, որ իր իսկ սեփական ժողովուրդին միշտ խաբած ու մոլորեցուցած է…
Աւելի՛ն. Ազնաւուր մատը կը դնէ բուն վէրքին վրայ, երբ հայ ժողովուրդին դէմ գործուած ցեղասպանական ոճիրը ուրանալու թրքական պետութեան կամակորութիւնը կը նկատէ չարիքին բուն աղբիւրը։
Այդ մեկնակէտով ալ հռետորականօրէն հարց կ՛ուղղէ Թուրքիոյ վարիչներուն, թէ ի՞նչ անուն կ՛ուզեն տալ հայութեան դէմ գործուած կոտորածներուն եւ ջարդերուն… որպէսզի ի վերջոյ այդ հիման վրայ կայանայ հայեւթուրք երկխօսութիւնը։
Այս ամէնով՝ հայութեան ձայնը աշխարհին լսելի դարձնող եւ, բոլորին հասկնալի լեզուով, մեր «դժբախտ երկրին» սպառնացող «2րդ մահուան» վտանգին դէմ ահազանգ հնչեցնող Ազնաւուրը միաժամանակ կ՛արտայայտէ խոր զզուանքը ճարահատութեան դատապարտուած ողջ հայութեան։
Յատկապէս Մեծ Եղեռնի 100ամեակի սեմին, սոսկ անձնական զզուանքէ եւ ճարահատութենէ շատ անդին կ՛անցնի Ազնաւուրի ընդվզումը։
Կ՛արտայայտէ խոր տագնապը հայկական այն մտածողութեան, որ յանուն հայեւթուրք համերաշխութեան խթանումին՝ միշտ պատրաստ գտնուած է ծանրակշիռ զիջումներու, բայց ամէն անգամ ալ յայտնուած է, իր հողերէն, արիւնէն ու քրտինքէն ծանր գին վճարելով հանդերձ, ձեռնունայն կանգնած աղերսարկուի անտանելի դրութեան մէջ։
Իր հարցազրոյցին մէջ Ազնաւուր հարեւանցի կ՛ակնարկէ, որ Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարէն անձնապէս հրաւէր ստացած է արձակուրդը անոր տան մէջ հիւրաբար անցընելու…
Ինչպէս մեր ժողովուրդը կ՛ըսէ՝ «աչք ունեցողին, աչքը ելլէ»…
Գոնէ մտահան չընենք ողբերգական օրինակը Գրիգոր Զօհրապի, որուն մինչեւ վերջին վայրկեան Թալէաթ կը նեշնչէր… բարեկամութիւն եւ մտերմութիւն։
Իսկ աւելի մեծ ողբերգութիւնը այն է, որ հայեւթուրք ժողովուրդներու համերաշխութեան վրայ իր գրաւը դնող մտածողութիւնը չ՛ուզեր տեսնել եւ ընդունիլ, որ միայն թրքական պետութեան ցեղասպանական վարքագիծին վերջ տալով՝ կարելի է մեր ետին ձգել հայեւթուրք յարաբերութեանց արիւնալի կնճիռը։
Միայն սահմանը բանալու եւ Հայաստանի բարգաւաճումը ապահովելու «իրապաշտութեամբ»՝ Հայաստանն ու հայութիւնը ոչ մէկ հեռանկար կրնան փայփայել, նոյնիսկ տեղքայլի մէջ չեն կրնար մնալ եւ ամէնէն կարճ ճամբէն կը դատապարտուին անկումի… դէպի թրքական նախապայմաններու անդունդը։