«Եթէ Ժողովուրդն Է Որոշում, Ապա Ոչինչ Անօրինական Չէ»
Վարեց՝ ԳՈՀԱՐ ՍԱՐԴԱՐԵԱՆ
ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս».- Արձակագիր Արա Նազարէթեանը տեղին է համարում սահմանադրութեան փոփոխութիւնների՝ Ապրիլի 5ին նախատեսուած հանրաքուէն (հանրաքուէի է դրուելու Սահմանադրական դատարանի 7 անդամների պաշտօնավարումը դադարեցնելու հարցը): «Հայաստանի Հանրապետութիւն» օրաթերթի հետ զրոյցում Արա Նազարէթեանն ընդգծել է, որ ճիշդը կը լինի այնպէս, ինչպէս կ՛ասի ժողովուրդը:
ԳՈՀԱՐ ՍԱՐԴԱՐԵԱՆ.- Պարոն Նազարէթեան, մեր երկրում անցկացւում է սահմանադրական հանրաքուէ: Իսկ մարդկանց դիրքորոշումները երբեմն խստօրէն տարբերւում են: Ձեր կարծիքը ո՞րն է:
ԱՐԱ ՆԱԶԱՐԷԹԵԱՆ.- Շատ տեղին է հանրաքուէն. ինչպէս ժողովուրդը կ՛ասի, այնպէս էլ ճիշդ կը լինի: Թէ չէ ի՞նչ իրաւական «խուճուճներ» են մտցնում. սահմանադրութեան էն կէտը, էսինչը, էնինչը… Սահմանդրութիւնն ո՞վ է հաստատել՝ ժողովո՞ւրդը: Դէ, ժողովուրդն էլ սահմանադրութեան մի որեւէ դրոյթ ուզում է փոխել: Ի՞նչ կայ այդտեղ զարմանալի: Էլ ի՞նչ անօրինականութիւն կարող է լինել: Թէ չէ աթոռները պնդացրել—նստել են. էդ պապականից եկա՞ծ է իրենց: Կամ ֆէօդալական (աւատապետական-Խմբ.) այդ ինչ մտածելակերպ է: Եթէ ժողովուրդն է որոշում, նշանակում է ոչ մի անօրինական բան լինել չի կարող: Այստեղ տարակուսելու բան չկայ այլեւս:
ԳՈՀԱՐ ՍԱՐԴԱՐԵԱՆ.- Ոմանք ասում են, որ այս հանրաքուէով աւելի է մեծանում ժողովրդի տարբեր հատուածների տարանջատումը: Իրօ՞ք այդպէս է:
ԱՐԱ ՆԱԶԱՐԷԹԵԱՆ.- Ես հակառակը կ՛ասէի՝ հանրաքուէն սեւ ու սպիտակի հարցը լրիւ կը վերացնի: Չերչիլի ասածի պէս՝ դեմոկրատիան լաւ բան չէ, բայց դրանից աւելի լաւը դեռ մարդկութիւնը չի ստեղծել: Հանրապետութիւն ենք, չէ՞, այսինքն՝ հանրային, ժողովրդական պետութիւն ենք: Դէ, ժողովուրդն էլ իր կարծիքը կ՛ասի: Ի՞նչ են խառնուել իրար: Եւ արդէն չի կարող լինել սեւ ու սպիտակ. կարող է լինել մեծամասնութիւն եւ փոքրամասնութիւն: Դէ, փոքրամասնութիւնն էլ պէտք է ենթարկուի մեծամասնութեան կարծիքին: Է՛ս է: Նոյնն է թէ՝ ես էլ կ՛ուզէի մի դղեակ ունենալ, բայց պետութիւնը չի տալիս, ու ասեմ՝ ա՛յ քեզ բան, էս ի՜նչ պետութիւն է…
ԳՈՀԱՐ ՍԱՐԴԱՐԵԱՆ.- Իսկ մեր հասարակութիւնը ե՞րբ կարող է, այսպէս ասած, կոմպրոմիսի (իրաւախոհութեան-Խմբ.) գալ. լինի մի այնպիսի ժամանակ, երբ բոլորս եղբայրներ ու քոյրեր լինենք: Այդպէս ո՞ր պարագայում կարող է լինել:
ԱՐԱ ՆԱԶԱՐԷԹԵԱՆ.- Ախր, հասարակութիւնը կոմպրոմիսի գալու խնդիր չունի: Պարզապէս նման հարց չկայ: Որովհետեւ կոմպրոմիսի գալիս են երկու հակադիր կողմեր: Հիմա մեր հասարակութիւնն ո՞ւմ հետ է հակադիր: Հասարակութիւնն ինքն իր մէջ իր հարցերը լուծում է: Էդ սեւ ու սպիտակն արհեստականօրէն մտցուած բաներ են, ուրիշ ոչինչ: Հարցը հանրաքուէի է դրուած, ու ժողովուրդը կ՛ասի՝ այսպէ՞ս է ճիշդ, թէ այնպէս: Ու կեանքն իր բնականոն կարգով կը շարունակուի: Վե՛րջ:
ԳՈՀԱՐ ՍԱՐԴԱՐԵԱՆ.- Նշանակում է, որ այդքան ասում են, թէ հասարակութեան մէջ ատելութեան մեծ չափաբաժին կայ, բացասական էներգիան (ուժ-Խմբ.) ահռելի է, իմիտացիա՞ (ընդօրինակութիւն-Խմբ.) է, նման բան չկա՞յ:
ԱՐԱ ՆԱԶԱՐԷԹԵԱՆ.- Կայ: Բայց նաեւ դա արհեստականօրէն անընդհատ դոզաւորւում (կը չափաւորուի-Խմբ.) է: Տեսէք՝ նոր իշխանութիւն է եկել, որն օպտիմալացնում (առաւել բարենպաստ կը դարձնէ-Խմբ.) է կառավարութեան կառուցուածքը: Նախարարութիւններ միաւորուեցին, աւելորդ հաստիքներ կրճատուեցին եւ այլն, եւ այլն: Գիտենք, որ տարիների ընթացքում այդ համակարգի մէջ լցուել էին քաւոր—սանիկներ, ամէն եկող նախարար իր մարդկանց է տեղաւորել, ու նման կարգի այլ բաներ: Ամէնքս տեղեակ ենք սրան, ոչ ոքի համար նորութիւն չէ: Հիմա, եթէ այս ամէնը վերացւում է, ուրեմն որոշակի մարդիկ էլ պէտք է դժգոհեն: Բա բնական չէ՞:
ԳՈՀԱՐ ՍԱՐԴԱՐԵԱՆ.- Իսկ սոցցանցերի (ընկերային ցանցերու-Խմբ.) եւ իրական կեանքի մէջ մե՞ծ է տարբերութիւնը: Հնարաւո՞ր է, որ մենք այսօր երկու կեանքով ենք ապրում. մէկը վիրտուալ (իրականանման-Խմբ.) տարածութիւնն է, միւսը՝ իրական կեանքը:
ԱՐԱ ՆԱԶԱՐԷԹԵԱՆ.- Սոցցանցերում այնքան ֆէյքեր (կեղծ նիւթեր-Խմբ.) են լցուել, որ ռէալ (իրական-Խմբ.) պատկերը կորել է: Բայց եթէ ուշադիր լինես, կը տարբերես, թէ ֆէյքերը որոնք են, իրական մարդիկ որոնք են: Ու եթէ մի քիչ աւելի խորամուխ լինես, կը տեսնես, որ համարեա տարբերութիւն չկայ իրական եւ վիրտուալ կեանքի միջեւ:
ԳՈՀԱՐ ՍԱՐԴԱՐԵԱՆ.- Եթէ այդ ամէնն արհեստական է, ապա ո՞ւմ է ձեռնտու այս վիճակը, ո՞ւմ է ձեռնտու կրակը թէժացնելը:
ԱՐԱ ՆԱԶԱՐԷԹԵԱՆ.- Ով զրկուել է արտօնութիւններից, զրկուել է հեշտ կեանքից, պէտք է դժգոհի, բա ի՞նչ պէտք է անի: Բայց մի ուրիշ ցաւոտ պահ էլ կայ. մարդիկ կան, որ քաղաքականութեան մէջ չեն, հասարակ մարդիկ են՝ ընտելացած իրենց առօրեայ կեանքին, ապրելակերպին: Հիմա իշխանութիւնը, յանձին վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի, ասում է սրանց՝ վեր կացէք ու աշխատէք, շարժուէք տեղներիցդ: Իսկ այս մարդիկ այլ կերպ են մտածում՝ դէ, ես ունեմ մի կով, մի մոզի, հերի՛ք է էլի: Իսկ դու ասում ես էլի՛ գործ արա, եոլա գնալով մի ապրիր: Կամ ասում ես՝ այդ քո կովն ու մոզին քո տան բակում մի մորթիր, տար սպանդանոց: Էս մարդու համար լրացուցիչ անհանգստութիւն են բոլոր այս պահանջները: Դրա համար էլ ցաւոտ պէտք է ընդունի ամէն փոփոխութիւն: Բայց քանի որ այսօր վարչապետի վարկանիշը բարձր է, պարտաւոր է գնալ ցաւոտ քայլերի, ցաւոտ լուծումների: Այդպէս է՝ իշխանութիւնը մի քիչ էլ պէտք է կոշտ լինի: Ընդհանրապէս, քանի որ մենք դարերով պետականութիւն չենք ունեցել, որոշ բաներ համարեա մտել են մեր գենետիկայի (ծնաբանութեան-Խմբ.) մէջ: Էն որ ասում են եղունգ ունես՝ գլուխդ քորի, նոյնն է՝ էն որ գլուխդ կախ, քեզ համար աջ քաշած, «քուջուջ» ես անում, եոլա գնում: Բայց մենք պէտք է, չէ՞, պետութիւն դառնանք: Որ մէկն աջից, մէկը ձախից չթելադրի: Մենք ունենանք մեր կերպը, լինենք մեր ուզած տեսակը: Եւ հէնց սրա համար իշխանութիւնը պէտք է ցաւոտ բաներ անի, անպայմա՛ն անի: Հասկանալի է, որ այս ամէնն էլ իշխանութեան վարկանիշի վրայ լաւ չի անդրադառնալու: Չնայած հնարաւոր է, որ այդ մարդը լաւ էլ իմանայ, որ իշխանութիւնը ճիշդ է, բայց երբ ընտրատեղամաս մտնի, յիշելու է, որ այն իրեն անհանգստացնում է, ասում է՝ բազմոցից վեր կաց, գործ արա, աշխատի: